Geleneksel Kubbenin Olmadığı Cami: İslamabad Kral Faysal Camii

Pakistan’ın modern ve planlı başkenti İslamabad’da, yemyeşil Margalla Tepeleri’nin eteklerinde, adeta uzay çağından gelmiş fütüristik bir anıt gibi yükselen, alışılmışın tamamen dışında bir yapı durur: Kral Faysal Camii. Geleneksel yuvarlak kubbesi olmayan, bunun yerine dev bir Beduin çadırını andıran sekizgen bir çatıya ve kalem gibi ince dört minareye sahip olan bu eser, sadece Pakistan’ın Ulusal Camisi değil; aynı zamanda modern İslam mimarisinin en cesur ve en tanınmış simgelerinden biridir. Bir Türk mimarın dehasının ürünü olan bu yapı, geleneği taklit etmek yerine, onun özünden ilham alarak geleceğe bakan bir tasarımın nasıl olabileceğinin en görkemli kanıtıdır.

Bir Kralın Cömertliği, Bir Mimarın Dehası

Kral Faysal Camii’nin öyküsü, 1966 yılında Suudi Arabistan Kralı Faysal bin Abdülaziz’in Pakistan’ı ziyareti ve ülkenin yeni başkentine anıtsal bir ulusal cami inşa edilmesi fikrini desteklemesiyle başlar. Bu büyük proje için 1969 yılında uluslararası bir mimari proje yarışması düzenlenir. 17 ülkeden 43 projenin katıldığı bu yarışmayı, Türkiye’nin en önemli modern mimarlarından biri olan Vedat Dalokay‘ın eşsiz tasarımı kazanır.

İlginç bir tesadüf eseri, Vedat Dalokay, daha önce Ankara’daki Kocatepe Camii için açılan ilk yarışmayı da modern bir tasarımla kazanmış, ancak projesi “fazla modern” bulunarak iptal edilmişti. Dalokay’ın Ankara’da hayata geçiremediği modern ve yenilikçi vizyonu, Pakistan’ın başkentinde kendisine bir yuva bulmuştur. Suudi Arabistan’ın cömert finansmanıyla 1976’da başlayan inşaat, 1986’da tamamlanmış ve camiye, projeyi başlatan ve destekleyen Kral Faysal’ın adı verilmiştir.

Gelecekten Gelen Bir Tasarım

Kral Faysal Camii’nin mimarisi, İslam’ın ve bölgenin geleneklerinden ilham alırken, onları tamamen modern ve soyut bir dille ifade eder.

Kubbesiz Cami: Beduin Çadırı: Caminin en devrimci özelliği, bir kubbesinin olmamasıdır. Ana ibadet mekanı, sekiz adet eğimli beton kabuktan oluşan ve bir Beduin çadırını andıran devasa, sekizgen bir çatıyla örtülüdür. Bu tasarım, hem İslam’ın doğduğu coğrafyanın sadeliğine ve köklerine bir gönderme yapar hem de yapıya son derece modern, dinamik ve heykelsi bir kimlik kazandırır.

Kalem Gibi Minareler: Caminin dört köşesinde, 88 metre yüksekliğinde, son derece ince ve zarif dört minare yükselir. Klasik Osmanlı minarelerinin “kalem” formundan ilham alan bu minareler, betonun modern diliyle yeniden yorumlanmıştır ve caminin çadır formunu dengeleyerek gökyüzüne doğru güçlü bir vurgu yapar.

Mermer ve Işığın Oyunu: Caminin tamamı, Margalla Tepeleri’nin yeşiliyle muhteşem bir tezat oluşturan beyaz mermerle kaplıdır. Üçgen formundaki devasa ana ibadet salonunun içi, Pakistan’ın en ünlü sanatçılarından Sadequain’in modern hat eserleri ve göz alıcı bir avize ile süslenmiştir. Yüksek pencerelerden içeri süzülen doğal ışık, beyaz mermer zemin üzerinde aydınlık ve ferah bir atmosfer yaratır.

Modern Bir Külliye: Kral Faysal Camii, sadece bir ibadethane değil, aynı zamanda bünyesinde Uluslararası İslam Üniversitesi’ni, geniş bir kütüphaneyi, müzeyi ve konferans salonlarını barındıran devasa bir ilim ve kültür merkezidir.

Pakistan’ın Kalbindeki Yeri

Ulusal Cami ve Simge: Kral Faysal Camii, Pakistan devletinin ve ulusunun en önemli modern simgesidir. Ülkenin ilerici yüzünü ve İslam dünyasındaki yerini temsil eder.

Modern İslam Mimarîsinin Kilometre Taşı: Geleneksel formları cesurca yeniden yorumlamasıyla, 20. yüzyıl modern mimarisinin ve İslam mimarisinin en önemli başyapıtlarından biri olarak kabul edilir.

Bir Dostluk Anıtı: Pakistan ve Suudi Arabistan arasındaki güçlü bağların ve kardeşliğin kalıcı bir anıtı olarak hizmet vermektedir.

Kral Faysal Camii, bir ibadethanenin sadece geçmişi tekrar etmek zorunda olmadığını, aynı zamanda geleceğe dair bir vizyon sunabileceğini de gösteren, hem aklın hem de ruhun sınırlarını zorlayan, unutulmaz bir mimari eserdir.